رییس اداره بهداشت آب و فاضلاب وزارت بهداشت تاکید کرد که آب تهران نیازی به دستگاه‌های تصفیه‌ آب خانگی ندارد.

به گزارش ایسنا، مهندس غلامرضا شقاقی تاکید کرد: در هر منطقه‌ای که آبرسانی تحت پوشش شرکت‌های آب و فاضلاب انجام می‌شود، معمولا آب توسط شرکت آب و فاضلاب و همچنین وزارت بهداشت به صورت دقیق مورد بررسی قرار می‌گیرد و تمام عوامل مربوطه مطابق استانداردها چک می‌شوند.

وی افزود: اکنون آبرسانی در اغلب شهرها و همچنین بسیاری از روستاها تحت پوشش شبکه آب و فاضلاب انجام می‌شود. اگر مشکلی در زمینه آب مصرفی مردم وجود داشته باشد، اطلاع رسانی‌های لازم به ساکنان منطقه مربوطه صورت می‌گیرد.

شقاقی تاکید کرد: در مجموع آبی که معمولا در شهرها و از جمله در تهران از سوی شرکت آب و فاضلاب توزیع می‌شود، از نظر کیفی مشکلی ندارد و هیچ لزومی برای تصفیه مجدد آب در منازل یا هر مکان دیگری نیست.

وی با اشاره به انواع مختلف دستگاه‌های تصفیه آب خانگی، مجددا تاکید کرد: از آنجا که آب تهران تصفیه می‌شود و در حال حاضر نظارت دقیقی نیز بر آن صورت می‌گیرد، نیازی به این تصفیه‌های خانگی نیست. از طرف دیگر اگر از این دستگاه‌های تصفیه خانگی در منازل به درستی استفاده نشود، ممکن است در درازمدت آلودگی آب را سبب شوند. اگر در مناطقی نیازی به انجام چنین اقداماتی باشد، این کار توسط متصدیان تامین آب انجام می‌شود.

شقاقی در پاسخ به سوال ایسنا درباره رسوب گل و لای در صافی‌هایی که بر سر شیرهای آب منازل جمع می‌شود، گفت: زمانی که آب به جوش می‌آید "سختی" آن رسوب می‌کند که البته برای سلامتی مضر نیست و این "سختی" آب تا حدی هم برای سلامتی مفید هستند.

وی در پاسخ به این سوال که آیا رسوب سختی آب ارتباطی به ایجاد سنگ کلیه دارد یا خیر، گفت: این موضوع ارتباطی به سنگ کلیه ندارد. تعدادی از مقالات سختی آب را برای سلامتی مهم دانسته‌اند. این درحالیست که بسیاری از دستگاه‌های تصفیه‌ آب خانگی، سختی آب را به شدت پایین می‌آورند که ممکن است برای سلامت چندان مفید نباشد.
تصفیه آب
تصفیه آب (به انگلیسی: Water purification)‏، به فرآیندهایی گفته می‌شود که طی آن مواد شیمیایی نامطلوب، آلاینده‌های بیولوژیکی، جامدات معلق و گازها از آب آلوده حذف می‌شوند، تا قابل آشامیدن یا مصرف کشاورزی گردد. به طور کلی روش‌های مورد استفاده عبارتند از فرآیندهای فیزیکی مانند فیلتراسیون، ته‌نشینی، تقطیر و فرآیندهای زیستی مانند فیلترهای شنی و ماسه‌ای کند، کربن اکتیو (زغال فعال) و فرایندهای شیمیایی مانند کلرزنی، دفلوکولانت، استفاده از تابش الکترومغناطیسی مانند اشعه ماوراء بنفش.

فرآیند تصفیه آب ممکن است به کاهش غلظت ذرات معلق یا ذرات محلول در آب از جمله ذرات سوسپانسیون، انگل‌ها باکتری‌ها، جلبک‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و طیف وسیعی از مواد محلول و ذرات معلق موجود در آب منجر شود.

روشهای تصفیه اب عبارتند از:

    تقطیر
    زلال سازی
    میکروفیلتراسیون MF
    اولترا فیلتراسیون UF
    اشعه ماوراء بنفش UV
    اسمز معکوس RO
کلر، سرطان و بیماری قلبی
" براساس این مطالعه ما کاملاً متقاعد شده ایم که یک وابستگی بین سرطان و آب کلرزده شده وجود دارد "
تیم پژوهشی دانشکده پزشکی ویسکانسین

افزودن کلر به آب آشامیدنی مان دراواخردهه 1800 شروع شد و تا سال 1904 استاندارد در تصفیه آب بود، و قسمت اعظم آن امروزه بدین صورت باقی مانده است. ماازکلراستفاده نمیکنیم زیرا سالمترین یا حتی موثرترین وسیله ضدعفونی کردن است، ما ازآن به این علت استفاده میکنیم که ارزان ترین است. علیرغم همه پیشرفتهای تکنولوژیکی ما، اساساً هنوز قبل ازنوشیدن آب در آن ماده شیمیایی رنگ برمی ریزیم. اثرات درازمدت آب آشامیدنی کلرزده شده به تازگی شناخته شده اند. برطبق نظر شورای کیفیت محیطی امریکا، " ریسک سرطان درمیان افرادی که آب کلر زده شده می نوشند 93 % بالاتر از میان افرادی است که آبشان محتوی کلر نیست."
دکتر جوزف پرایس یک کتاب کاملاً بحث برانگیز دراواخر دهه 60 تحت عنوان " کرونارها/ کلسترول / کلر" نوشت و نتیجه گیری کرد که " هیچ چیز نمی تواند این واقعیت غیرقابل بحث را نفی کند، علت اصلی آترواسکلروز و موارد موجود حاصل ازقبیل حمله های قلبی و سکته، کلراست." دکترپرایس بعداً ریاست مطالعه ای را به عهده گرفت با استفاده از جوجه ها بعنوان سوژه های تست، جایی که دوگروه ازچند صد پرنده درتمامی مدت معین تا بلوغ مشاهده شدند. به یک گروه آب با کلردادند وبه گروه دیگر بدون آن. گروه پرورش یافته با کلر، وقتی اتوپسی شد، مقداری بیماری قلبی یا جریان خون درهرنمونه نشان داد، گروه بدون کلر دارای هیچ شیوع بیماری نبود. گروه کلردارتحت شرایط زمستان، علایم بیرونی جریان ضعیف، لرزش، پرهای افکنده و یک میزان کاسته شده فعالیت نشان داد. گروه بدون کلرسریعتررشدکرد، بزرگتر شده و سلامت زیادی نشان میداد. این مطالعه بخوبی درصنعت ماکیان پذیرفته شد وهنوزامروزه بعنوان یک مرجع استفاده می شود. درنتیجه، بیشترتولیدکنندگان ماکیان بزرگ ازآب بدون کلر استفاده میکنند. " این یک نتیجه گیری عقل سلیم خواهد بود که اگرآب شیربطورمنظم کلری شده برای جوجه ها به اندازه کافی خوب نیست، درآنصورت احتمالاً برای ما انسان ها هم به اندازه کافی خوب نمی باشد! "
مقدار زیادی نگرانی های بخوبی یافت شده درباره کلر وجود دارد. وقتی کلربه آب مان افزوده شود، با دیگرترکیبات طبیعی ترکیب شده تشکیل تری هالومتان ها ( محصولات فرعی کلریناسیون)، یا THMs میدهد. این محصولات فرعی کلرتولید رادیکال های آزاد دربدن را کاراندازی میکنند، ایجاد آسیب سلولی کرده، و کاملاً سرطان زا هستند. " اگرچه غلظت های این سرطان زاها یا THMs پایین هستند، دقیقاً همین مقدارهای پایین است که دانشمندان سرطان عقیده دارند مسئول اکثریت سرطان های انسانی در امریکا می باشند."
دستگاه تصفیه آب بخریم یا نخریم؟
هنوز سال های زیادی از شیوع بیماری ام .اس در جهان نمی‌گذرد و اصفهان همچنان به عنوان دومین نقطه‌ جهان به لحاظ ابتلا به این بیماری است.
دلایل زیادی برای این نوع بیماری عنوان شده است که مهمترین آن " آب " است. شیوع این نوع بیماری و سایر بیماری ها از جمله سنگ کلیه، سرطان، ناراحتی‌های قلبی روز به روز مردم شهرهای اطراف زاینده رود و شهر اصفهان را بر آن داشته است تا درصدد راهی برای رهایی از این نوع بیماری ها باشند. در سال های اخیر تفکری در ذهن اغلب مردم شهرهای حاشیه‌زاینده رود مبنی بر اینکه آب اصفهان نامرغوب و حاوی املاح مضر است شکل گرفته و همین مساله آنان را ترغیب کرده تا در جهت تصفیه‌آب به دنبال راه حلی باشند اما این راه حل به مثابه‌ راه حل" سهراب سپهری" شاعر قریه‌ کاشان نیست که در شعرش تاکید می‌کند، آب را گل نکنیم. شاید او زودتر از همه‌ اهالی اصفهان تمیزی و پاکی آب را دریافته بود.   اغلب کارشناسان معتقدند که آب آشامیدنی اصفهان به لحاظ داشتن املاح، استاندارد و از نظر داشتن هر گونه آلودگی از جمله میکروبی و شیمیایی مصون است. صحبت بر سر صحت آلودگی آب اصفهان موضوع تازه ای نیست همچنان که گروهی بر این باورند که آب آشامیدنی سالم نیست و کارشناسان اداره‌ آب خودشان هم از این آب استفاده نمی‌کنند. گروهی بر این باورند که از زمانی که دستگاه تصفیه‌آب استفاده می‌کنند طعم آب عوض شده و همین نشان دهنده‌آلوده بودن آب شهر است و تازه اگرآب شهر آلوده نبود دستگاه های تصفیه آب خانگی رواج نمی یافت اما محققان بر این باورند که در آب  آشامیدنی اصفهان هیچ گونه مشکلی به لحاظ آلودگی‌ها و املاح مشاهده نمی‌شود و تا کنون گزارشی مبنی بر آلودگی آب آشامیدنی در استان اصفهان ارائه نشده است. مدیر روابط عمومی شرکت آب و فاضلاب خمینی شهر مي گويد: آب آشامیدنی اصفهان از استاندارهای داخلی و خارجی برخوردار است و تاکنون هیچ گزارشی از آلودگی آب اصفهان نداشته‌ایم. به گفته‌ فرهادی نمونه‌های آب آشامیدنی اصفهان در  آزمایشگاه های مجهزی آزمایش می‌شوند که از جنبه‌های مختلف به ویژه فلزات سنگین مورد آزمایش قرار می‌گیرند و تاکنون هیچ گزارشی از آلودگی آب اصفهان اعلام نشده است. علاوه بر این همه‌ آب های آشامیدنی املاح دارند که اگر این املاح بیش از حد مجاز باشند در دراز مدت برای سلامت مردم نا مناسب است و چنانچه املاح آب کمتر از حد مجاز باشد برای سلامتی مضر خواهد بود . به گفته‌ی او املاح موجود در آب آشامیدنی اصفهان پایین‌تر از حد مجاز است و اگر کمتر از این مقدار باشد مناسب آشامیدن نخواهد بود و از طرفی غلظت آب آشامیدنی اصفهان در حد استاندارهای جهانی ، طبیعی و مفید است و رسوب گذار بودن آن هم مناسب است. وي در خصوص سفره های آب  زیرزمینی اذعان داشت که چاههای آب و سفره های آب زیرزمینی فاقد هرگونه آلودگیست و تغییرات مشاهده شده در آب شهری در مواقع بارندگی به تغییرات حجم آب در تصفیه خانه ها بر می گردد و از آنجا که کار تصفیه بسیار دقیق است به هنگام بارش باران حجم املاح موجود در آب ممکن تغییر کند و باعث سختی بیشتر آب شود  که البته این تغییرات نیز مطابق با استاندار هاست و برای بدن انسان زیان آور نیستند . هرازگاهی اگر برای قدم زدن به مراکز تجاری و بازرگانی برویم فروشگاههای زیادی را خواهیم دید که اغلبشان فروشنده‌ی دستگاههای تصفیه‌ی آب خانگی‌اند. این روزها نیز اگر برای میهمانی به خانه‌ی دوستان و آشنایان دعوت شوید اغلب و در اکثر خانه‌ها با شیر آب کوچکی در کنار ظرفشویی آشپزخانه‌ها مواجه می‌شویم که بحث بر سر همین شیر کوچک مدتها ادامه می یابد و زنان خانه‌دار و مصرف کننده‌ی آن از زلالی و شفافیت آب تصفیه شده‌ی این دستگاه حرف میزنند و یکدیگر را بر می‌ا‌‌نگیزانند تا از این دستگاه کوچک پر معضل استفاده کنند، دستگاهی که امروز با نوعی جادوگری اذهان و افکار عمومی را فریفته است و مانع از فریاد شبکه‌های بهداشت محیط  شده است و روز به روز قدرتمند تر از قبل سلامت افراد بشر را به سوی انهدام و نابودی پیش می‌برد. دستگاه هایی که هویتشان  نشات گرفته از خارج کشور است و دست ساخته‌ چین، تایوان، مالزی و کشورهای جنوب شرقی آسیا هستند. دستگاه های تصفیه آب خارجی به دلیل پایین آوردن پارامترها، تولید آب مقطر می‌کنند، آبی که خاصیت خورندگی دارد و موجب تهدید سلامت انسان می‌شود. به گفته اغلب مبلغان و بازاریابان این نوع دستگاه ها دارای فیلترهای گوناگونند که در هر فیلتری سعی می‌کند تا مقداری از آلودگی آب های تصفیه شده را تصفیه کند برای مثال در یک نوع از دستگاه های تصفیه‌ آب خانگی به ترتیب فیلترهای زیر وجود دارد: 1-    الیافی 5 میکرون: حذف خزه، جلبک، ذرات معلق، ماسه و گل ولای. 2-    فیلترAC  : حذف کلر، بو و طعم نامطبوع. 3-    فیلتر کربن: یون های فلزات. 4-    فیلتر کربن نهایی: حذف بو و طعم نامطلوب. 5-    RO اسمز معکوس: حذف املاح موجود در آب (باکتری ها، شوری آب، سرب، مس، جیوه، سدیم و املاح مضر). 6-    فیلتر طعم دهنده: افزودن منیزیم و کلسیم. به نظر مهندس حاج حیدری مسوول سابق واحد بهداشت محیط شبکه بهداشت خمینی شهر، مواد معلقی در آب اصفهان وجود ندارد که نیاز به تصفیه‌مجدد آب داشته باشد و دستگاه های تصفیه آب خانگی صرفا از نوع ذغال فعال جهت تصفیه‌آب استفاده می‌کنند و معتقدند که ذغال فعال قادر به جذب جلبک ها و خزه‌های آب است در صورتی که در فرآیند تصفیه‌ آب شهری عملیات کلرزنی صورت می‌گیرد که کلرزنی خود عاملی برای از بین بردن خزه‌ها و جلبک هاست و چگونه ممکن است با وجود کلر و افزایش PH آب، خزه‌ها و جلبک ها در آب وجود داشته باشد؟ همچنین در دستگاه های تصفیه آب خانگی گاهی ذغال خود منشا آلودگی هاست. به این طریق که آلودگی را از محیط اطراف جذب می‌کند و چنانچه آن را در جایگاه فیلتر به موقع تعویض نکنند آلودگی ها و بیماری ها را به همراه دارد و در واقع به مثابه زمانی عمل می‌کند که به منظور گرفتن بوی نامطبوع یخچال از آن استفاده می‌شود. ناگفته نماند که دستگاه تصفیه آب خانگی در مقایسه با روند تصفیه‌آب شهری حجم اندکی از آب را برای تصفیه در بر می‌گیرد در صورتی که در روند تصفیه آب شهری ما با حجم انبوهی از آب ها مواجیم. تحقیقات شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان نشان می‌دهد که این دستگاه ها صرفا از طریق تبلیغ و تغییر افکار عمومی مردم استان اصفهان توانسته است به فروش ویژه‌ای دست یابند در صورتی که کارایی چندانی ندارند و حتی گاهی از طریق الکترولیزه کردن آب و افزایش جریان الکتریسیته‌در آب منجر به جداسازی یون های مثبت و منفی در آب می‌شوند و در بسیاری از موارد، همین جریان املاح معدنی مورد نیاز بدن انسان را از بین می‌برد و آبی مشابه آب مقطر ارائه می‌کند آبی که از نظر خودشان خالی از املاح و مواد مضر است و سلامت افراد را تضمین می کند. گذشته‌از همه‌ این مباحث تبلیغ و اقناع گری بازاریابان این نوع دستگاه ها و عدم ارائه‌گزارشات مفصل از سوی ارگان های بهداشت محیط و شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان زمینه را برای عدم هشیاری و آگاهی دهی به مردم فراهم آورده است وگویا حتی به اندازه‌ شعر موثر  سهراب سپهری شاعر " آب را گل نکنیم "  قادر نیستند تا با به کارگیری رسانه‌های امروزی اعم از روزنامه‌ها یا تبلیغات تلویزیونی به مردم آگاهی دهد و به سرعت جادوگری بازاریابان را منهدم سازند.
مراحل تصفیه آب
 
مقدمه
آب مورد نیاز به اندازه کافی و کیفیت مطلوب برای ادامه حیات بشری بسیار ضروری است انسانها از همان ابتدا به اهمیت فراوان آب پی برده بودند و تمدنها پیرامون منابع آبی به وجود آمده اند که علاوه بر تامین نیازهای حیاتی قادر به رفع نیازهای کشاورزی و حمل و نقل بوده اند.
انسانهای اولیه از طریق حواس فیزیکی نظیر بینایی و چشایی و بویایی کیفیت آب را می سنجیدند.
خصوصیات آب آشامیدنی
شناسایی ویژگی هایی که در فرآیند تصفیه آب شرب ضروری به نظر می رسند و بایستی با استانداردهای موجود مطابقت داشته باشند عبارتند از:
 ویژگی های فیزیکی آب اشامیدنی
    الف) جامدات معلق
    ب) کدورت
    ج) رنگ
    د) طعم و بو
    و) دما
خصوصیات آب آشامیدنی
  ویژگی های شیمیایی آب آشامیدنی
   الف) کل جامدات محلول
   ب) قلیائیت
   ج) سختی
   د) فلزات
   و) مواد آلی
   ه) مواد مغذی
خصوصیات آب آشامیدنی
ویژگی های بیولوژیکی آب آشامیدنی میکروارگانیسم های بیماریزا در آب
 
الف) باکتریها  : 1.وبا 2.حصبه 3.اسهال خونی باسیلی
 
ب) ویروسها  : 1.فلج اطفال 2.هپاتیت
 
ج) تک یاخته ها :1.آمیبیازیس 2.توکسوپلاسموزیس 3.ژیاردیازیس
 
د) کرم های انگلی  :1.آسکاریس   2. کرم های قلابدار   3.تریکوسفال    4.اکسیور یا کرمک    5.همینولپیس نانا   6.تنیاساژیناتا    7.تنیااکینوکک    8.شیستوزوماهماتوبیوم
خصوصیات آبهای سطحی
٭             phاین آبها در حدود 7- 8 می باشد.
٭            زلال هستند
٭            مواد آلی موجود در این آبها در نقاط مختلف فرق می کند
٭            معمولا ً آلوده به میکروارگانیسم ها هستند
٭            مقدار آمونیاک، فنل و نیترات این آبها ممکن است زیاد باشد
٭            ممکن است حاوی دترجنت،نفت،روغن و فلزات سنگین باشد
٭            معمولا ً آبهای سطحی ناشی از کشاورزی حاوی نیترات و فسفات هستند
خصوصیات آبهای زیرزمینی
٭            دی اکسید کربن ممکن است در این آبها زیاد باشد
٭            ph این آبها معمولا ًدر حدود 7/9- 6/9 است
٭            مواد معلق در این آبها بسیار کم است
٭            این آبها ممکن است دارای ذرات شن باشند
٭            معمولا ً مواد آلی در این آبها کم است
٭            این آبها حاوی آهن محلول و گاهی منگنز محلول هستند که در اثر اکسیداسیون ذرات زرد - قهوه ای  در آنها ظاهر می شود
٭            معمولا ً این آبها حاوی املاح زیاد می باشند
٭            معمولا ً حاوی سختی می باشند (بیشتر سختی موقت)
٭            در آبهای شور غلظت یون کلر و سدیم بسیار زیاد است
مروری کوتاه بر تاریخچه تصفیه آب
تصفیه آب برای بشردارای سابقه ای بسیار طولانی و قدیمی است. مورخین بر این عقیده اند که تاریخ تصفیه آب به حدود دو هزار سال پیش از میلاد مسیح میرسد. این مراحل تصفیه ای شامل جوشاندن و صاف کردن آب بوده است. وسایل اولیه تصفیه آب در منازل افراد مورد استفاد قرار می گرفت و تا حدود قرن اول میلادی هیچ نشانه ای دال بر وجود عملیات تصفیه ای بر روی آب مصرفی جامعه وجود نداشت. نکته ای که مسلم است این است که عملیات تصفیه آب در قرون وسطی دچار رکود گردید و مجددا ً در قرن هیجدهم مورد توجه قرار گرفت.
شهر پیزلی در اسکاتلند به عنوان اولین شهری که آب مصرفی آن مورد تصفیه قرار گرفت،شهرت دارد. سیستم تصفیۀ آب متشکل از عملیات ته نشین سازی بود که متعاقب آن فیلتراسیون انجام می شد. این سیستم تصفیه در سال 1804میلادی آغاز به کارکرد .به تدریج در اروپا این سیستم متداول گردید و تا پایان قرن نوزدهم بیشتر منابع عمدۀ آب شهری فیلتر می شد که این فیلتر ها از نوع ماسه ای کند بود.
مروری کوتاه بر تاریخچه تصفیه آب
توسعه عملیات تصفیۀ آب در امریکا پس از اروپا صورت گرفت. از اواسط قرن نوزدهم فیلتراسیون برای بهبود کیفیت ظاهری آب آشامیدنی مورد استفاده قرار گرفت .
یکی از مزایای شناخته نشدۀ آن عبارت بود از حذف میکروارگانیسم هایی که شامل عوامل بیماریزا نیز می شد و هم چنین موجب گواراترشدن آب می گردید.
در انتهای قرن،فیلتراسیون به عنوان عامل اصلی جلوگیری از بیماری هایی با منشاء آبی به حساب می آمدند.
پذیرش تئوری میکروبی دربارۀ انتقال بیماری ها منجر به انجام عملیات گندزدایی بر روی منابع آب مصرفی جامعه گردید.
 اولین واحدی که به طور دائم آب را کلرینه میکرد،در سال 1902در بلژیک راه اندازی شد.
مصرف آب
آب در شهرها به مصارف مختلفی می رسد که آنها را می توان به شرح ذیل تقسیم بندی کرد:
 
٭            _ مصرف خانگی
٭            _ مصرف عمومی
٭            _ مصرف تجاری و صنعتی
٭            _ مصرف آب در فضای سبز
٭            _ مصرف آب در آتش نشانی
٭            _ تلفات آب
عوامل موثر بر مصرف آب شهری
٭            1- شرایط اقلیمی
٭            2- وضعیت فرهنگی و اقتصادی مردم
٭            3- نوع جامعه
٭            4- فشار آب
٭            5- قیمت آب
٭            6- نیاز به صرفه جویی
٭            7- مدیریت سیستم آبرسانی
انتخاب محل تصفیه خانه:
1- محل تصفیه خانه باید تا حد ممکن به منبع آب، محل توزیع و برق نزدیک باشد.
2- در محل تصفیه خانه باید زمین کافی برای توسعه احتمالی آینده موجود باشد (معمولا ً به ازای هر نفر 0/2-0/3 متر مربع زمین را در نظر می گیرند)
3- محل تصفیه خانه باید به راههای اصلی نزدیک باشد تا انتقال وسایل و کارگران در مرحلۀ ساخت و انتقال مواد شیمیایی و رفت و آمد پرسنل در مرحلۀ بهره برداری به راحتی و با هزینۀ کم انجام گیرد.
4- حتی الامکان آب تصفیه شده به مخازن ذخیره با نیروی ثقل انتقال یابد.
5- ساختمان اداری و آزمایشگاه کنترل کیفیت آب باید نزدیک محل تصفیه خانه باشد.
6- وضع ظاهری تصفیه خانه و محوطۀ آن از زیبایی کافی برخوردار باشد.
مراحل مختلف تصفیه آب
همواره باید تلاش در این راستا باشد که تا حد امکان از خالص ترین منابع آب برای شرب استفاده شود، حتی اگر این امر به قیمت انتقال آب از مسیرهای طولانی و رساندن آن به مصرف کننده با تصفیه اندک و یا بدون تصفیه انجام شود هم چنین برای حفظ کیفیت آب مراقبت از منابع آب بسیار ضروری است.
فرآیندهایی که برای تصفیه آب آشامیدنی مورد استفاده قرار می گیرند، بستگی به کیفیت آب منبع انتخاب شده دارند. بیشتر آبهای زیرزمینی صاف و عاری از عوامل بیماری زا و هم چنین فاقد مقادیر قابل توجهی از مواد آلی هستند. این قبیل آبها را می توان با استفاده از حداقل مقدار کلر برای جلوگیری از آلودگی شبکه های توزیع، در سیستم های آب آشامیدنی مورد استفاده قرار داد. اما ممکن است بعضی از آبهای زیر زمینی حاوی مقادیر زیادی از جامدات محلول، گازها و یا مقادیر اضافی آهن، منگنز و یا حتی مواد آلی و میکروبی باشند که در صورت به فرآیندهای تصفیۀ پیچیده نیاز می باشد.
 
سیستم های تصفیه که برای تهیۀ آب آشامیدنی از آبهای زیرزمینی مورد استفاده قرار می گیرند به این ترتیب اند:
 
                 ٭             هوادهی
                 ٭            سختی گیری
                 ٭            فیلتراسیون
                 ٭            گندزدایی
                 ٭            ذخیره سازی
 
آبهای سطحی غالبا ً دارای تنوع بیشتری از آلاینده ها نسبت به آبهای زیرزمینی هستند و به همین دلیل فرآیندهای تصفیه ممکن است برای این قبیل آبها پیچیده تر باشد. بیشتر آبهای سطحی داری کدورتی بیش از مقدار تعیین شده توسط استانداردهای آب آشامیدنی می باشند. هرچند جریانهای آبی که با سرعت زیاد در حرکت اند ممکن است دارای مواد بزرگتر به حالت معلق باشند اما بیشتر جامدات در اندازه های کلوئیدی بوده و برای جداسازی آنها استفاده از فرآیندهای تصفیه مورد نیاز است.
 
 سیستم های تصفیه که به طور معمول برای آبهای سطحی مورد استفلده قرار می گیرند به این ترتیب اند:
1- آشغالگیر
2- تصفیه شیمیایی مقدماتی
3- ته نشینی
4- انعقاد و لخته سازی
5- فیلتراسیون
6- جذب سطحی
7-گندزدایی
8- ذخیره سازی
مراحل تصفیه آب
و اما فرآیندهای تصفیه آب به ترتیب قرارگیری واحدها در تصفیه خانۀ آب، به شرح ذیل عبارتند از:
 
1- آبگیر              2-آشغالگیر            3- تصفیۀ شیمیایی مقدماتی
4- ته نشینی مقدماتی       5-توریهای آبهای سطحی         6 -هوادهی    
7- انعقاد و لخته سازی         8 - سختی گیری        9-فیلتراسیون 
10- جذب           11- فلوئورزنی & فلوئورزدایی        12- تثبیت
 13- گندزدایی           14- ذخیره سازی
1.آبگیر(intake)
جهت تصفیۀ آبهای سطحی معمولا ً در ابتدا آب را از طریق واحدی به نام آبگیر از منبع برداشت نموده و آن را به تصفیه خانه انتقال می دهند. آبگیر معمولا ً یک واحد ساختمانی یا یک ساختمان بتنی است که برای تامین آب آرام و عاری از مواد شناور با کیفیت بهتر از منبع آب استفاده می شود. آب فراهم شده از طریق آبگیر در مقایسه با منبع اصلی صافتر است و کیفیت بهتری دارد. به همین دلیل محل آبگیر باید در بالادست جریانهای آبی شهری باشد و هیچ گاه نباید در محل های با جریان گردابی سیلابی قرار گیرد. در محل آبگیر معمولا ً با استفاده از توریهایی عمل آشغالگیری انجام می شود و در مجموع تصفیۀ ساده فیزیکی انجام می پذیرد.
 
 
2.آشغالگیر(screen)
تصفیه خانۀ آب دارای واحدهای مختلفی جهت جداسازی جامدات معلق از آب است. انتخاب یک واحد خاص یا ترکیبی از فرآیندهای مختلف برای حذف جامدات معلق به ویژگی های جامدات، غلظت آنها و درجۀ تصفیۀ آب مورد نیاز بستگی دارد. به عنوان مثال جامدات خیلی بزرگ و سنگین می توانند با شبکه آشغالگیرهای میله ای یا توریهای ریز جداسازی شوند در جامدات معلق ریزتر و کلوئیدی با ته نشینی به کمک مواد شیمیایی و صاف کردن حذف می شوند.
اهداف آشغالگیرها به شرح زیر عبارتند از:
      1- جداسازی و حذف مواد بزرگ حمل شده با آب خام که می توانند راندمان فرآیندهای بعدی تصفیه را تحت تاثیر فرار دهند و در عملکرد آنها مشکل ایجاد نمایند.
      2. حفاظت از واحدهای بعدی تصفیه خانه در مقابل اشیای بزرگ که می توانند سبب انسداد و صدماتی در برخی تجهیزات شوند.
 
انواع آشغالگیر
آشغالگیرها را بر اساس فضای باز بین میله ها تقسیم بندی می نمایند به:
 
       ٭            آشغالگیر ریز(Fine Screening)  کمتر از 10 میلی متر
       ٭            آشغالگیر متوسط (Medium Screening) بین 10-40 میلی متر
       ٭            آشغالگیر درشت (Coarse Screening)  بیشتر از 40 میلی متر
 
آشغالگیرهای درشت تر در ابتدا و آشغالگیرهای ریزتر بعد از آنها قرار میگیرند.
سرعت عبور آب از آشغالگیرهای میله ای در شرایط عادی باید به حدی باشد که باعث چسباندن مواد به آشغالگیرها شود بدون آنکه افت فشار زیاد ایجاد کند و یا سبب انسداد فضای خالی بین میله ها شود، تا جریان به آسانی از آن عبور کند. معمولا ًسرعت قابل قبول بین میله های آشغالگیر در جریان متوسط حدود 0/6-1 متر بر ثانیه و برای جریان حداکثر 1/2-1/4 متر بر ثانیه در نظر گرفته می شود. درجه انسداد و گرفتگی در آشغالگیرها به کیفیت آب و روش پاکسازی آشغالگیر بستگی دارد. روشهای پاکسازی عبارتند از:
الف) آشغالگیرهای میله ای با پاکسازی دستی
ب) آشغالگیرهای میله ای با پاکسازی اتوماتیک
 
 
3. تصفیۀ شیمیایی مقدماتی (Pretreatment of chemical)
در این مرحله از مواد شیمیایی برای کنترل رشد گیاهان آبزی استفاده می شود. مشکلاتی که گیاهان آبزی در تصفیه خانه ها به وجود می آورند نتیجه رشد بیش از حد چند گیاه در مواقع معینی از سال است. بعضی از انواع گیاهان آبزی (جلبک ها- گیاهان آبزی ریشه دار) ایجاد بو و مزه خاصی در آب می نمایند. هم چنین آنها می توانند در فرآیندهای تصفیه ایجاد اختلال نمایند.
الف) مشکلات ناشی از جلبک ها
   جلبک ها و سایر ارگانیسم های ذره بینی در تمام آبهای سطحی یافت می شوند. جلبک های آبی سبز، سبز، دیاتومه و فلاژله های رنگی از نظر منابع آب قابل توجه هستند. جلبک ها سه نوع مزه(شیرین، تلخ و ترش)در آب ایجاد می کنند. مشکلات ناشی از جلبک ها را می توان به شرح ذیل مورد بررسی قرار داد:
٭     گرفتگی صافی ها
٭     ایجاد قشر لزج ژلاتینی
٭     ایجاد رنگ
٭     خورندگی
٭     ایجاد سمیت
٭ تداخل با سایر فرآیندهای تصفیه
کنترل جلبک ها
بعضی از روشهای کنترلی جهت کنترل جلبک های موجود در آبهای سطحی عبارتند از:
الف) سولفات مس: کارایی جلبک ها در از بین بردن جلبک ها متفاوت است و به نوع جلبک و قدرت انحلال آن در آب بستگی دارد. بهترین راندمان جهت کنترل جلبک  آن در حدود 8-9 باشد.phها توسط سولفات مس هنگامی اتفاق می افتد که قلیائیت کل آب کمتر یا معادل حدود 50 میلی گرم در لیتر بر حسب کربنات کلسیم و
ب) پودر ذغال فعال: پودر را بر سطح آب می پاشند تا پوشش سیاه رنگ ایجاد شده، مانع نفوذ نور خورشید به داخل آب شود. پودر ذغال فعال را ممکن است به طور دستی یا با یک تغذیه کنندۀ شیمیایی به آب اضافه کنند.
ب) مشکلات ناشی از گیاهان ریشه دار آبزی
گیاهان آبزی دارای برگ، ساقه و ریشه هستند. علفهای آبزی همان مسائل و مشکلات جلبک ها از قبیل گرفتگی صافی ها، رنگ ها، مزه ها و بوها را به وجود می آورند و به سه دسته زیر تقسیم می شوند:
الف) علفهای برآینده از سطح
ب) علفهای سطحی یا شناور
ج) علفهای شناور زیر آب
 
برای کنترل گیاهان آبزی ریشه دار می توان به روشهای زیر اقدام نمود:
الف) فیزیکی: شامل درو کردن، بی آب کردن، لایروبی
ب) بیولوژیکی: شامل استفاده از گونه های مختلف خرچنگ های آب شیرین، حلزون ها و ماهیها می باشد.
ج) شیمیایی: هنگامی که با استفاده از روشهای فیزیکی و بیولوژیکی نتوان گیاهان آبزی را کنترل نمود از روشهای کنترل شیمیایی گیاهان آبزی مانند مصرف علف کشها استفاده می شود.
4. ته نشینی مقدماتی(Sedimentation)
ته نشینی موجب جداسازی فیزیکی مواد جامد از آب می شود. در عمل ته نشینی کلیه موادی که دانسیته آنها بیش از آب است به طریق ثقلی جداسازی می شوند. به عبارت دیگر در این مرحله ذرات مجزا ته نشین می شوند. ذرات مجزا به ذراتی گفته می شود که اندازه، شکل و وزن مخصوص آنها با زمان تغییر نمی کند. مانند سنگ ریزه، شن، ماسه و سایر مواد ریگ دار آب خام.
زمان ماند (Detention Time) (مدت زمان توقف آب در استخر) در این استخرها بین 1/5 تا 4 ساعت متغیر است.
 
 
عمق این استخرها معمولاً بین 3تا5 متر و نسبت طول به عرض بین 3 تا 6 متغیر است.
سرعت ته نشینی مواد به عوامل مختلفی مانند وزن مخصوص، قطر ذرات(قطر دو برابر شود سرعت چهار برابر می شود، قطر نصف شود سرعت یک چهارم می شود) و درجه حرارت آب بستگی دارد. (درجه حرارت بالا به علت دارا بودن ویسکوزیته کمتر در مراحل انعقاد- ته نشینی و صاف کردن سریعتر عمل تصفیه را انجام می دهد). هم چنین ترتیب قرار گرفتن حوضهای ته نشینی به صورت سری (پشت سر هم) در ته نشین کردن مواد قابل ته نشینی موجود در آب نقش مؤثری خواهد داشت.
 
5. توریهای آبهای سطحی(Strainners for surface water)
توریهایی را که برای تصفیۀ آبهای سطحی مورد استفاده قرار می دهند از صفحات سوراخ دار ریز مانند سیم فولاد ضد زنگ تشکیل گردیده است. متداول ترین این وسیله شامل یک ظرف استوانه ای دوّار مفروش با سیم های فوق الذکر می باشد. اندازه سوراخ این صفحات متغیر است و بعضی مواقع به حداقل 30 میکرومتر می رسد. این سیستم باید مجهز به واحد شستشو باشد که آب را به طور گسترده ای روی آن اسپری نماید تا خطر گرفتگی ناشی از مواد معلق از بین برود. یکی از مزایای عمده این توریها افزایش کارایی صافیهای شنی می باشد.
 
6. هوادهی(Aeration)
►هوادهی فرآیندی است که برخی اوقات برای تهیۀ آب آشامیدنی از آن استفاده می شود. از هوادهی ممکن است برای خارج ساختن گازهای نامطبوع در آب (گاز زدائی) یا افزودن اکسیژن به آب برای تبدیل مواد نامطلوب به شکلی مناسبتر (اکسیداسیون) استفاده می شود. هوادهی معمولاَ ً برای تصفیۀ آبهای زیر زمینی به کار می رود، زیرا آبهای سطحی برای مدت زمان کافی با اتمسفر در تماس بوده و از این رو عملیات انتقال گاز به صورت طبیعی انجام می پذیرد. از طریق اکسیداسیون، بعضی از گازها و فلزات محلول را می توان از آب خارج نموده که به شرح ذیل عبارتند از:
گازهایی که با اکسیداسیون از آب خارج میشوند:
الف) هیدروژن سولفوره
ب) دی اکسید کربن
ج) متان
د) آهن و منگنز
ذ) مزه و بو
ر) اکسیژن محلول
 
روشهای هوادهی
الف) فرستادن آب به هوا
ب) دمیدن هوا به آب
    هوادهنده های آب در هوا طوری ساخته شده اند که قطرات کوچک آب را در هوا می پاشند در صورتی که هوادهنده های هوا در آب، حبابهای هوا را به داخل آب می فرستند. هر دو روش طوری طراحی شده اند تا حداکثر تماس آب و هوا را به وجود آورند. برای جلوگیری از تجمع گازهایی که ممکن است سمی یا خفه کننده باشند، باید عمل تهویه به دقت انجام پذیرد.
انواع هوادهی
الف) هوادهی پاششی (Spray Aeration)
در این روش آب از لوله های سوراخدار عبور داده می شود. آب خروجی از سوراخها به صورت پاششی به مخزنی که در پایین لوله ها تعبیه شده است، می ریزد و عمل هوادهی انجام می شود. در این روش قطر نازلها حدود 2/5 تا4 سانتی متر است تا مانع گرفتگی آنها شود.
 
ب) هوادهی آبشاری (Cascade Aeration)
در این روش هوادهی از پله هایی به بلندی 1/2-3 متر با تعدا بین 4 تا 6 پله استفاده می شود. آب در حین ریزش آبشاری از روی پله ها در سطح وسیعی با هوا تماس داشته و عمل اصلاح کیفیت آب که مورد نظر است، انجام خواهد شد. تعداد پله ها زمان برخورد بین آب و هوا را تعیین می کند.
انواع هوادهی
ج) هوادهی چند سینی یا با ریزش آب
 (Waterfall or Multiple Tray Aeration )
برجهای سینی دار طبیعتاً مشابه برجهای آبشاری هستند، به این معنی که آب بالا برده می شود و به ارتفاع پایین تر ریزش می کند. برجهای سینی دار سوراخدار محتوی سنگ، سرامیک یا بسترهای متخلخل دیگر هستند. برجهای سینی دار، بیشتر برای اکسیداسیون آهن و منگنز مورد استفاده قرار می گیرند.
د) هوادهی با تزریق هوا (Diffused Air Aeration)
در این روش حباب هوا به داخل مخزن آب تزریق می شود.
ذ) هوادهی فواره ای     (Jet Aeration)
در این روش فواره ها که شامل لوله مشبک معلق بر فراز مخزن گیرنده می باشند موجب عمل هوادهی آب می شوند.
 
7. انعقاد و لخته سازی
 (Coagulation & Flocculation)
►یکی از ناخالصی های مهمی که در آبهای سطحی وجود دارد و باید نسبت به حذف آن اقدام نمود، مواد کلوئیدی است. این مواد باید به طریقه مناسب حذف شوند تا آب زلال و با کدورت پایین مطابق استانداردها تحویل مصرف کننده گردد. روش متداول حذف کدورت، رسوب دهی شیمیایی کلوئیدی با استفاده از مواد منعقد کننده است.
مقطع حوضهای ته نشینی اکسیلا تور
 
انعقاد
به دیگر سخن ذرات لخته شونده در سوسپانسیونهای رقیق که خواص سطحی شان به گونه ای است که به محض تماس با سایر ذرات به آنها می چسبند و یا در هم ادغام شده تشکیل ذرات بزرگتر را می دهند و در نتیجه اندازه، شکل و احتمالاً وزن مخصوص شان پس از برخورد تغییر می یابد را نمی توان مانند ذرات مجزا ته نشین کرد، لذا مواد منعقد کننده را به مقادیر لازم و کافی به آب اضافه می کنند تا ذرات کوچک، سبک و غیر قابل ته نشین ، به ذرات بزرگتر و سنگین تر تبدیل شده و به آسانی ته نشین شوند.
مواد غیر قابل ته نشینی آب به دو دلیل در برابر ته نشینی مقاومت می نمایند:
      الف) اندازه ذرات
      ب) نیروی طبیعی میان ذرات
 
 
انعقاد
ذراتی مانند گل و لای، میکروبها، ذرات مسبب رنگ و ویروسها به صورت کلوئیدی در آب وجود دارند. کلوئیدها در مدت زمان معقول و مناسبی ته نشین نمی گردند. مواد کلوئیدی را نمی توان با چشم غیر مسلح دید ولی مجموع اثرات آنها اغلب به صورت رنگ یا کدورت در آب ظاهر می شوند. ذرات کلوئیدی بقدر کافی کوچک هستند تا از مراحل بعدی تصفیه عبور نمایند، مگر اینکه بوسیلۀ روش انعقاد و لخته سازی از آب جدا شوند.
 
(Zeta Potential  )  معمولاً ذرات کلوئیدی دارای بار الکتریکی منفی بوده و یکدیگر را دفع می نمایند. در تصفیۀ آب به این نیروی الکتریکی دافع پتانسیل زتا می گویند. این نیروی طبیعی کافی برای جدا نگه داشتن ذرات کلوئیدی از یکدیگر است و آنها را به صورت معلق در آب نگه می دارد.
انعقاد
نیروی واندر والز.(Vander Waals)  میان تمام ذرات موجود در طبیعت وجود داشته و دو ذره را به طرف یکدیگر می کشاند این نیروی جاذب عکس پتانسیل زتا عمل می کند و تا زمانی که پتانسیل زتا از نیروی واندر والز بزرگتر است ذرات به صورت معلق در آب باقی خواهند ماند.
 
فرآیند انعقاد و لخته سازی، نیروی میان ذرات غیر قابل ته نشینی را خنثی می کند و یا کاهش می دهد تا نیروی واندر والز ذرات را به طرف یکدیگر بکشد و تشکیل گروه های کوچک ذرات را بدهد. این گروه های کوچک ذرات در اثر تکان دادن ملایم عمل انعقاد و لخته سازی ذرات به یکدیگر چسبیده و گروه های بزرگتر ذرات ژلاتینی شکل و نسبتاً سنگین را تشکیل می دهند که به آسانی ته نشین می شوند.
 
انعقاد
به طور کلی می توان گفت مکانیسم تجمع ذرات کلوئیدی شامل مراحل زیر است:
                 ü_ تقلیل نیروی دافعه و ناپایدار سازی
                 ü_ حرکت ذرات ناپایدار و برخورد آنها با هم
 
در واحدهای تصفیۀ آب عمل انعقاد شیمیایی معمولا ًدر اثر افزایش نمکهای فلزی سه ظرفیتی نظیر سولفات آلومینیوم یا کلرید فریک انجام می پذیرد. مکانیسم دقیقی که در اثر آن انعقاد انجام می گیرد کاملا ً قابل شناسایی نیست، اما چنین تصور می شود که مکانیسم های اتفاقی به شرح ذیل عبارتند از:
1- فشردگی لایه یونی
2- جذب سطحی و خنثی شدن بار
3- انعقاد جاروبی
4- پل زنی بین ذره ای
 
علاوه بر نیروهای جذب سطحی ،بار الکتریکی نیز ممکن است به فرآیند انعقاد کمک کنند. مواد منعقد کننده بار الکتریکی مثبت دارند که بار منفی ذرات معلق در آب را خنثی کرده و رسوب می دهند.
منعقد کننده های کمکی موادی شیمیایی هستند که همراه با منعقد کننده اصلی برای تشکیل ذرات محکم تر، با دوام تر، قابل ته نشین تر، جلوگیری از کاهش حرارت(عمل انعقاد را کند می نماید) و کاهش مقدار مادۀ منعقد کننده مصرفی به آب اضافه می گردد. یکی دیگر از دلایل مهم مصرف منعقد کننده های کمکی، کاهش مقدار سولفات آلومینیوم است که نهایتا ً مقدار لجن تولیدی را کاهش می دهد. چون خشک کردن و دفع لجن سولفات آلومینیوم خیلی مشکل است، از اینرو مصرف کمک منعقد کننده های کمکی مشکلات حمل و نقل ودفع لجن را به طور قابل توجهی کاهش می دهند.
 
 
بعضی از کمک منعقد کننده های کمکی اصلی به شرح ذیل عبارتند از:
      الف) سیلیس فعال
      ب) عوامل وزنی و جاذب
      ج) پلی الکترولیت
 
PH بر کارائی یک منعقد کننده تاثیر گذار است. عوامل مختلف فیزیکی و شیمیایی مانند شرایط مخلوط کردن،قلیائیت، کدورت و درجه حرارت، اما بسیاری از عوامل ناشناخته وجود دارند که بر فرآیند انعقاد و لخته سازی موثر هستد، از این رو نوع و مقدار مادۀ منعقد کننده برای هر آب خام بوسیلۀ آزمایش جار (jar test) تعیین می گردد.
بعد از تعیین نوع و مقدار ماده منعقد کننده بایستی آنرا به آب افزود، این فرآیند شامل واحدهای مختلف به ترتیب زیر است:
مراحل انعقاد شامل:
       الف) اختلاط سریع (Rapid mixing)
       ب) انعقاد (Coagulation)
       ج) لخته سازی (Flocculation)
       د) ته نشینی (Sedimentation)
 
هدف از اختلاط سریع پخش فوری مواد منعقد کننده و کمک منعقد کنندۀ مصرفی در کل آب ورودی به این مرحله است. میزان دُز مواد منعقد کننده و کمک منعقد کننده که توسط آزمایش جار مشخص گردیده به  آب تزریق می گردد و باید بطور یکنواخت با آب مخلوط شود. به همین دلیل هم زدن آب باید شدید باشد و تزریق مادۀ شیمیایی باید در متلاطم ترین منطقه صورت پذیرد. عمل اختلاط باید سریع انجام شود، زیرا هیدرولیز ماده منعقد کننده غالبا ً فوری رخ می دهد (زمان متداول برای اختلاط 30 ثانیه پیشنهاد می شود) و ناپایدار شدن کلوئیدها نیز در زمان بسیار کمی حاصل می شود.
 
بعد از فرآیند اختلاط سریع، عمل انعقاد و لخته سازی بایستی صورت پذیرد، چرا که انعقاد و لخته سازی مهمترین فرآیند حذف کلوئیدها هستند. بطور کلی اهداف انعقاد، جداسازی مواد مولد کدورت، رنگ، باکتریها و سایر عوامل بیماریزا، جلبکها و موجودات مزاحم، فسفاتها،عوامل مولد طعم و بو، حذف آهن و منگنز و نهایتا ً حذف قسمتی از مواد آلی می باشد. آبی که این فرآیند را گذرانده هم از نظر ظاهری قابل قبول و هم می تواند مراحل بعدی تصفیه را بهتر طی کرده و گندزدایی شود.
یک سیستم کلوئیدی شامل ذرات جامد به صورت کاملا ً مجزا از هم در یک ماده پراکنده است. این ذرات را فاز پراکنده شده می نامند.
 
ذرات کلوئیدی با نیروی ثقل قابل ته نشین نیستند و با ماده ای که در آن پراکنده اند سطح مشترکی را تشکیل می دهند که نقش مهمی در رفتار سیستم های کلوئیدی دارد. ذرات کلوئیدی قطری حدود یک تا هزار میکرون دارند و پایدار هستند. پایداری کلوئیدها به خواص الکتریکی، اندازه، ماهیت شیمیایی کلوئید و خصوصیات شیمیایی بستر انتشار ارتباط دارد. بعد از عمل انعقاد ذرات، عملیات لخته سازی یا فلوکاسیون بایستی انجام پذیرد. لخته سازی فرآیند به هم زدن آرام و مداوم آب منعقد شده است تا لخته ها (فلوکها) تشکیل گردند. هدف از کاربرد این واحد اصلاح آب برای تشکیل فلوک و سهولت جداسازی آنها به کمک ته نشینی و صاف سازی می باشد.
راندمان واحد لخته سازی به شدت وابسته به تعداد برخوردهای ذرات ریز منعقد شده در واحد زمان است.
8. کاهش سختی آب(Softening of water)
کاهش سختی آب یا نرم کردن، فرآیندی است که در تصفیۀ آب متداول است. سختی گیری را می توان در تصفیه خانه آب انجام داد و یا اینکه مصرف کننده می تواند در محل مصرف انجام دهد. انتخاب یکی از این دو روش بستگی به عوامل اقتصادی و تمایل مردم به آب نرم دارد. به طور کلی نرم کردن آب با سختی مناسب (50 تا 150 میلی گرم کربنات کلسیم در لیتر) بهتر است به مصرف کننده واگذار شود، در صورتی که آب سخت باید در تصفیه خانه نرم شود. فرآیندهای نرم کننده متداول، شامل ته نشینی شیمیایی و تبادل کننده یونی می باشد.هر کدام از روش های فوق ممکن است در تصفیه خانه با تجهیزات اختصاصی به کار برده شود. نرم کننده های خانگی منحصرا ً واحدهای مبادله کنندۀ یونی هستند.
1- ته نشینی شیمیایی  Chemical Precipitation 
میزان حلالیت انواع مختلف سختی موجود در آب، متفاوت است. اشکالی که کمترین میزان حلالیت را دارند، کربنات کلسیم و هیدروکسید منیزیم می باشند. ته نشینی شیمیایی، بوسیلۀ تبدیل سختی کلسیم به کربنات کلسیم و سختی منیزیم به هیدروکسید منیزیم انجام می شود. این عمل را می توان به وسیلۀ آهک، فرآیند کربنات سدیم و یا فرآیند سود سوزآور انجام داد معمولا ً در هنگامی که آب دارای شرایط ذیل باشد از روشهای فوق جهت کاهش سختی استفاده می کنیم:
     1- آب خام حتما ً نیاز به فیلتراسیون داشته باشد.
 
      2- بیشتر سختی آب از نوع سختی موقت باشد.
      3- میزان سختی آن زیاد باشد.
حجم آب خام مورد نیاز و نیزاستفاده از فرایندهای مختلف جهت کاهش سختی به طریقۀ شیمیایی وجود دارد که انتخاب هر کدام به عوامل مختلفی از قبیل نوع سختی، درجۀ سختی، سهولت بهره برداری، درجۀ کاهش تولید لجن حاصل از کاربرد آهک و صرفه جویی مطلوب در هزینۀ مواد شیمیایی بستگی دارد. فرآیندهای مختلفی که جهت کاهش سختی مورد استفاده قرار می گیرند به شرح ذیل عبارتند از:
 
فرایندهای سختی گیری:
الف) سختی گیری جزیی با آهک (Partial Lime Softening)
ب) سختی گیری با آهک مازاد (Excess Lime Softening)
ج) سختی گیری با آهک - کربنات سدیم (Softening  Lime-Soda Ash)
2- تبادل کننده های یونی Ion Exchanger
رزین های تعویض یونی ذرات جامدی هستند که می توانند یون های نامطلوب در محلول را با همان مقدار اکی والان از یون مطلوب با ابر الکتریکی مشابه جایگزین کنند.
ظرفیت و راندمان سختی گیری به عوامل زیر بستگی دارد:
1- نوع ماده تبادل کننده
2- کیفیت آب مورد تصفیه
3- نوع سطح جاذب جامد
4- مقدار مواد احیاء کننده
5- زمان احیاء
وجود بعضی مواد مضر در آب ورودی به بسترهای رزین (موجب آلودگی آلی رزین شده و رنگ رزین های آلوده به مواد آلی معمولا ً سیاه می شود در حالی که رزین های سالم شفاف هستند) می توان کارایی رزین را کاهش دهد،
 
لذا شایسته است که این مواد مضر قبل از ورود به بستر رزین حذف شوند، مهمترین این آلاینده ها عبارتند از :
1- کلر آزاد
2- مواد معلق و رنگ
3- آلاینده های آلی
4- نمک های محلول در آب

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا